O lubelskiej medycynie transplantacyjnej i jej promowaniu w celu pomocy jak największej liczbie pacjentów z przewlekłą chorobą nerek debatowali uczestnicy pierwszej zorganizowanej w Centrum Symulacji Medycznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie konferencji Lubelska Transplantologia 2024. Wydarzenie, którego organizatorem jest Uniwersytet Medyczny w Lublinie, a współorganizatorem Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie, odbyło się w przededniu Ogólnopolskiego Dnia Transplantacji, 25 stycznia.
Przeszczepy rodzinne wciąż stanowią rzadkość
Wydarzenie poprzedziła konferencja prasowa, w której wzięli udział: Rektor Uniwersytetu Medycznego w Lublinie i Lekarz Kierujący Klinicznym Oddziałem Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych SPSK Nr 4 w Lublinie prof. dr hab. n. med. Wojciech Załuska, Lekarz Kierujący Klinicznym Oddziałem Transplantologii SPSK Nr 4 w Lublinie i Koordynator Wojewódzki Poltransplantu dr n. med. Mariusz Matuszek, Zastępca Dyrektora ds. Finansów i Rozwoju SPSK Nr 4 w Lublinie Michał Szabelski i bioetyk z Instytut Dziennikarstwa i Zarządzania na Wydziale Nauk Społecznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego ks. dr Rafał Pastwa.
Od lewej: dr n. med. Mariusz Matuszek, prof. dr hab. n. med. Wojciech Załuska, Michał Szabelski (Fot. Łukasz Głaczkowski)
- Chcemy rozpocząć pewne działania organizacyjne, aby wspomóc regionalną transplantologię. W ostatnich latach napotkała ona na problem wpływu infekcji COVID-19 na leczenie pacjentów z przewlekłą chorobą nerek, zarówno leczonych nerkozastępczo bez przeszczepu, jak i z przeszczepem - zaznaczył Rektor prof. dr hab. n. med. Wojciech Załuska. - Teraz jest okres odbudowy i dużej aktywności ze strony naszej i moich przyjaciół z obszaru zabiegowego, którzy w zeszłym roku dokonali pewnego przełomu. Z momentu znacznie zmniejszonej liczby przeprowadzanych przeszczepów doszli do zupełnie przyzwoitych wartości. Chcemy się spotkać, aby przedyskutować najważniejsze problemy, na których rozwiązanie możemy wpłynąć - mówił profesor.
W 2023 roku w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym Nr 4 w Lublinie - jedynym miejscu w województwie, w którym wykonywane są przeszczepy narządów, specjaliści przeprowadzili 32 transplantacje nerek. W latach największej zachorowalności na COVID-19 było ich: w roku 2022 -18, w roku 2021 - 17.
- W ubiegłym roku w województwie lubelskim były 23 ośrodki ochrony zdrowia z potencjałem donacyjnym, natomiast pobrania narządów odbyły się tylko w pięciu z nich - podkreślił Lekarz Kierujący Klinicznym Oddziałem Transplantologii SPSK Nr 4 w Lublinie dr n. med. Mariusz Matuszek. Od października ubiegłego roku specjalista pełni rolę Koordynatora Wojewódzkiego Poltransplantu, którego rolą jest aktywizacja szpitali w tym zakresie.
- Chcemy poprosić o współpracę szczególnie te jednostki w regionie, które nie uczestniczą w pobieraniu narządów. Chcemy pogłębić społeczny przekaz o idei przeszczepu, bo jest to najlepszy dla pacjenta sposób leczenia nerkozastępczego. Leczenie to pozbawia pacjenta konieczności powtarzalnych dializ - mówił Lekarz Kierujący Klinicznym Oddziałem Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych SPSK Nr 4 w Lublinie prof. dr hab. n. med. Wojciech Załuska.
Zastępca Dyrektora ds. Finansów i Rozwoju SPSK Nr 4 w Lublinie Michał Szabelski zaznaczył, że szpitalowi przy ul. Jaczewskiego, który stanowi duży ośrodek transplantacyjny, zależy na rozwoju tej dziedziny medycyny. Natomiast transplantacje stanowią newralgiczny społecznie i etycznie temat i wymagają zachowania najwyższych standardów jakości i bezpieczeństwa dla pacjentów.
- Słowo "narządy" może wydawać się pejoratywne, budzić różne skojarzenia. Być może warto pomyśleć nad innym nazewnictwem - mówił.
- Oprócz tego, jakich terminów używać, warto zastanowić się, w jaki sposób promować dawstwo narządów, przez jakiego rodzaju instytucje, związki wyznaniowe, uczelnie czy organizacje pozarządowe. Warto mówić o współpracy także z mediami, które niezwykle rzadko podejmują ten trudny, skomplikowany temat. Obecnie mediatyzacja objęła swym zasięgiem w zasadzie wszystkie ogranizacje i instytucje, także medycynę. Trzeba to wykorzystać, nie obawiać się mediów, ale docenić ich obecność - dodał ks. dr Rafał Pastwa.
Od lewej: dr n. med. Mariusz Matuszek, prof. dr hab. n. med. Wojciech Załuska, Michał Szabelski i dr n. med. Mariusz Matuszek ks. dr Rafał Pastwa (Fot. Łukasz Głaczkowski)
Zastępca Dyrektora i Rektor tłumaczyli, że procesy związane z transplantacjami wymagają ścisłej współpracy różnych specjalistów - koordynatorów szpitalnych i wojewódzkich, anestezjologów, chirurgów, nefrologów i administracji szpitala, ale także współpracy szpitala z innymi jednostkami ochrony zdrowia. Przytoczyli dane, według których ok. 93 proc. społeczeństwa wyraża akceptację dla przeszczepiania narządów w celu ratowania życia i poprawy zdrowia, jednak pomimo społecznej akceptacji dla przeszczepów w Polsce, przeszczepy rodzinne wciąż stanowią rzadkość i wynoszą jedynie 5 proc. Spotkanie robocze Lubelska Transplantologia 2024 ma za zadanie wypracować metody zmiany tej sytuacji.
Rola lubelskiej transplantologii
Pierwsza Konferencja Lubelska Transplantologia 2024 odbyła się po patronatem i udziałem przedstawicieli władz województwa, regionu i Miasta Lublin. Podziękowania za wykonywanie transplantacji nerek i ratowanie w ten sposób zdrowia i życia pacjentów w imieniu Wojewody Lubelskiego złożyła Dyrektor Wydziału Zdrowia Agnieszka Kowalska-Głowiak, a w imieniu Prezydenta Miasta Lublin Dyrektor Wydziału Zdrowia i Profilaktyki Barbara Danieluk.
- Na ręce pana Dyrektora Radosława Starownika składam serdeczne podziękowania za dziesiątki lat dokonywania przeszczepów. Jest to bardzo istotne dla społeczności mieszkańców Lublina - mówiła Barbara Danieluk.
(Fot. Łukasz Głaczkowski)
Jednym z gości wydarzenia był prof. dr hab. Jarosław Czerwiński, Zastępca Dyrektora do Spraw Medycznych Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego do Spraw Transplantacji „Poltransplant”.
- Miejsce polskiej medycyny transplantacyjnej w Europie jest solidne. Cieszymy się dobrą opinią dotyczącą jakości, struktur i sukcesów - rozpoczął wystąpienie prof. Jarosław Czerwiński i przytoczył dane, z których wynika, że w szpitalu przy ul. Jaczewskiego w Lublinie do tej pory wykonano transplantację niemal 700 nerek. 71 proc. osób, które otrzymało taką terapię, wciąż żyje.
Profesor zaznaczył, że mimo że na Lubelszczyźnie SPSK Nr 4 jest jedynym ośrodkiem przeszczepiającym narządy, warto wymienić też inne szpitale, gdzie dochodzi do pobrań tkanek oka i komórek krwiotwórczych. To Uniwersytecki Szpital Kliniczny Nr 1 w Lublinie, Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Lublinie i Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej św. Jana z Dukli.
Pod względem rejestru potencjalnych dawców prym wiodą dawcy szpiku i krwi pępowinowej. W skali Europy Polska, w której do rejestru wpisały się niemal dwa miliony osób, znajduje się pod tym względem na drugiej pozycji. Wysokie zainteresowanie społeczeństwa sprawia, że chorzy mogą szybko otrzymać pomoc medyczną.
Prof. dr hab. Jarosław Czerwiński (Fot. Łukasz Głaczkowski)
W 2022 roku przeszczepiono w Polsce 1402 narządy od zmarłych dawców, a w 2023 roku – 1805.
– To jest najwięcej w historii polskiej transplantologii. Nigdy wcześniej nie przeszczepiono tak dużo narządów jak w ubiegłym roku. Najczęściej przeszczepiano nerki – 977, wątrobę – 523, serce – 178 i płuca – 98 od zmarłych dawców. Niestety nie rośnie liczba przeszczepień od dawców żywych i wynosi ponad pięć proc. wszystkich wykonanych przeszczepień. W 2023 roku od dawców żywych przeszczepiono 78 nerek i 28 fragmentów wątroby – powiedział dr n. med. Mariusz Matuszek, Lekarz Kierujący Klinicznym Oddziałem Transplantologii SPSK Nr 4 w Lublinie, Koordynator Wojewódzki Poltransplantu.
Statystyki SPSK Nr 4 w Lublinie
– W województwie lubelskim są 23 szpitale o potencjale donacyjnym. To stosunkowo dużo, niemniej jednak do pobrań dochodziło w mniejszej liczbie szpitali. W ubiegłym roku mieliśmy 33 zgłoszenia potencjalnych dawców z całego województwa lubelskiego. Nie liczyliśmy dawców nie wpisanych do rejestrów. Jeśli chodzi o zgłoszenia to z SPSK Nr 4 było 17 zgłoszeń, 5 z Białej Podlaskiej, po 3 z Chełma i Zamościa. Podobnie ze szpitala wojewódzkiego przy al. Kraśnickiej w Lublinie oraz 2 z Łukowa. W przypadku SPSK Nr 4 – 12 zgłoszeń było z Klinicznego Oddziału Anestezjologii i Intensywnej Terapii, 3 z neurologii, jedno z kardiologii i jedno z neurochirurgii. Spośród 23 pobrań w województwie lubelskim w ubiegłym roku w 22 przypadkach były to pobrania wielonarządowe. Niestety z tych 33 potencjalnych dawców 23 było dawców rzeczywistych. Dlaczego? Dlatego, że w 9 przypadkach nie mieliśmy zgody rodziny, a w jednym przypadku była dyskwalifikacja dawcy. W trakcie pobrań wielonarządowych w SPSK Nr 4 w 2023 roku od 23 dawców pobraliśmy 46 nerek, 22 wątroby, 4 serca do przeszczepu, 9 serc na zastawki, 2 płuca i jedną trzustkę. Z 46 nerek pobranych w 2023 roku w województwie lubelskim w SPSK Nr 4 przeszczepiono 32 nerki – powiedział dr n. med. Mariusz Matuszek, Lekarz Kierujący Klinicznym Oddziałem Transplantologii SPSK Nr 4 w Lublinie, Koordynator Wojewódzki Poltransplantu.
Dr n. med. Mariusz Matuszek (Fot. Łukasz Głaczkowski)
Najstarszy dawca z SPSK Nr 4 w Lublinie miał 79 lat. Zostały od niego pobrane nerki i wątroba. Zaś najstarszy biorca, któremu lekarze przeszczepili nerki miał 80 lat.
W 1988 roku odbyło się pierwsze pobranie nerek w SPSK Nr 4 w Lublinie, a pierwszy samodzielny przeszczep nerek miał miejsce w 1994 roku. W 2006 roku została otwarta Poradnia Transplantacji Nerek przy SPSK Nr 4 w Lublinie.
- Najmłodszy pacjent poradni, która jest dla dorosłych, ma 18 lat, najstarszy - 82 lata. Najdłuższe przeżycie po przeszczepieniu nerki, które prowadzimy w Lublinie wynosi 34 lata. Nerka została przeszczepiona w Warszawie. Biorca jest pod naszą opieką – powiedział dr n. med. Jacek Furmaga, Koordynator Szpitalny Poltransplantu SPSK Nr 4 w Lublinie.
Dr n. med. Jacek Furmaga (Fot. Łukasz Głaczkowski)
Konferencję zakończył wykład psycholog klinicznej Magdaleny Martyniuk na temat istoty rozmowy z rodziną dawcy. Przypomniała, że decyzja dotycząca dysponowania własnymi narządami należy do dawcy. Rozmowę z rodziną podejmuje się w celu ustalenia stanowiska zmarłego tej kwestii. Oznacza to, że członkowie rodziny nie mogą podejmować decyzji za dorosłego zmarłego, a jedynie przekazać dalej jego wolę, która może przyczynić się do uratowania życia bądź zdrowia, często więcej niż jednej osobie.
Obchodzony 26 stycznia Ogólnopolski Dzień Transplantacji przypada w rocznicę pierwszego w Polsce udanego przeszczepu nerki, który przeprowadzono w 1966 r.
Wykład psycholog klinicznej Magdaleny Martyniuk (Fot. Łukasz Głaczkowski)
O wydarzeniu w mediach:
TVP Lublin | Na rzecz lubelskiej transplantologii
Radio Lublin | Przeszczepy ratują życie. Co trzeba wiedzieć?
Radio Lublin | Gość Radia Lublin: dr Mariusz Matuszek, transplantolog SPSK Nr 4 w Lublinie