Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie obejmuje opieką pacjentki z powikłaniami ciąży związanymi z konfliktem serologicznym. Jako jedyny szpital w Lublinie i w regionie jest partnerem kampanii "Przyjaźni Mamom Rh-".

Konflikt serologiczny to sytuacja, w której organizm ciężarnej kobiety wytwarza przeciwciała odpornościowe skierowane przeciwko antygenom krwinek czerwonych płodu. Dzieje się tak wówczas, kiedy dziecko odziedziczy grupę krwi Rh+ taty, a następnie ta krew dostaje się do krwiobiegu mamy z grupą krwi Rh- (wystarczy ok. 0,2 ml - tyle co łza). Organizm mamy wytwarza przeciwciała, które przenikają przez łożysko i mogą niszczyć obce dla niego krwinki dziecka. Skutkiem tego jest choroba hemolityczna noworodka. Jej postaciami są anemia, żółtaczka, zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym i inne poważne powikłania. Może się to zdarzyć zarówno przed, jak i w trakcie porodu.

Profilaktyka szczególnie ważna

Konflikt serologiczny stanowi szczególne zagrożenie w drugiej i kolejnych ciążach. W pierwszej ciąży niebezpieczeństwo również istnieje, ale jest mniejsze.

W profilaktyce konfliktu liczy się czas. Ważne, aby między 21. a 26. tygodniem ciąży kobieta wykonała oznaczenie poziomu przeciwciał anty-Rh. Jeśli przeciwciała się nie wytworzyły, między 28. a 30 tygodniem zalecane jest zastosowanie profilaktyki śródciążowej.

- Podanie pacjentce z grupą krwi Rh- immunoglobuliny po porodzie jest standardem. Praktyka podawania jej w trakcie ciąży była rekomendowana, ale nie zawsze stosowana. Problemem dla szpitali była ograniczona dostępność i wysoka cena immunoglobuliny - zaznacza dr hab. n. med. Radzisław Mierzyński z Oddziału Położnictwa i Perinatologii SPSK Nr 4, koordynator kampanii.

Dr hab. n. med. Radzisław Mierzyński (fot. Alina Pospischil)

- W naszym szpitalu do profilaktyki przykładamy dużą wagę. Jako jeden z pierwszych ośrodków w kraju rozpoczęliśmy podawanie immunoglobuliny w profilaktyce śródciążowej. Z tego powodu od lat trafiały do nas pacjentki z całego województwa, które nie mogły liczyć na taką pomoc w innych placówkach - tłumaczy perinatolog.

Każda ciężarna z grupą krwi Rh-, która jest objęta opieką specjalistów z Oddziału Położnictwa i Perinatologii SPSK Nr 4, w okolicach 23. i 28. tygodnia ciąży ma przeprowadzane oznaczenie grupy krwi z przeciwciałami. Jeżeli test nie wykazuje obecności przeciwciał, pacjentka otrzymuje iniekcję z immunoglobuliną, która zapobiega ich produkcji.

W gronie Placówek Przyjaznym Mamom Rh-

SPSK Nr 4 jako jedyny szpital w Lublinie i regionie dołączył do kampanii społecznej "Przyjaźni Mamom Rh-", której celem jest edukowanie na temat diagnostyki, profilaktyki i monitorowania konfliktu serologicznego. Program jest odpowiedzią na wciąż obecne wątpliwości, dezinformację oraz obawy w tym temacie występujące wśród polskiego społeczeństwa. Kampania przybliża temat choroby hemolitycznej płodu. W Polsce kobiety Rh ujemne stanowią 15% populacji, a niezgodność serologiczna w zakresie czynnika Rh może dotyczyć ok. 64% z nich, w zależności od grupy krwi ojca dziecka.

W ramach kampanii W Placówkach Przyjaznych Mamom Rh- kobiety w ciąży mogą liczyć na informację na temat konfliktu serologicznego, możliwej profilaktyki śródciążowej i leczeniu.

Oddział Położnictwa i Perinatologii SPSK Nr 4 jest wiodącym ośrodkiem w regionie lubelskim zajmującym się patologią ciąży. Kierująca nim prof. Bożena Leszczyńska-Gorzelak jest także konsultantem wojewódzkim w dziedzinie perinatologii.

- Kierowane są do nas pacjentki z całego województwa z najcięższymi powikłaniami ciąży, w tym kobiety ze zrealizowanym konfliktem serologicznym oraz te, które nie zostały wcześniej objęte jego profilaktyką w innych placówkach. Wykonywane są wówczas regularne testy przeciwciał oraz badania ultrasonograficzne, po czym następuje ewentualna hospitalizacja. Oceniany jest również stopień anemizacji dziecka, w oparciu o pomiary przepływów w tętnicy środkowej mózgu - mówi prof. Leszczyńska-Gorzelak.

- Wszystkie pacjentki są informowane na temat zagrożeń, jakie niesie ze sobą konflikt serologiczny i o tym, jak ważne są regularne badania. Zaniedbanie wizyt może spowodować to, że będzie zbyt późno na podanie immunoglobuliny - podkreśla dr Mierzyński. Obecnie podanie immunoglobuliny anty-D w profilaktyce śródciążowej znajduje się w wykazie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. Jednak nadal, ze względu na dość ograniczoną liczbę placówek, w których ta procedura jest realizowana, a także niedostateczną wiedzę na ten temat ze strony zarówno pacjentek, jak i personelu medycznego stosunkowo często spotykamy się z pacjentkami, u których profilaktyka śródciążowa nie została wdrożona.

W ramach kampanii "Przyjaźni Mamom Rh-", zarówno w Poradniach Specjalistycznych SPSK Nr 4, jak i w oddziale udostępniane są broszury informujące o konsekwencjach konfliktu serologicznego i jego profilaktyce. Program przewiduje także szeroką akcję informacyjną w całym regionie.

Patronat merytoryczny nad kampanią objęli: Uniwersyteckie Centrum Zdrowia Kobiety i Noworodka WUM, Instytut Matki i Dziecka, Polskie Towarzystwo Medycyny Perinatalnej oraz Polskie Towarzystwo Położnych.